Hỏa mù đổi mới chính trị ở Việt Nam

Nam Nguyên, phóng viên RFA
2014-05-06

05062014-smoke-screen-poli.mp3

Bộ trưởng Bộ kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh

Courtesy dantri

Nghe bài này

Một số vấn đề chính trị cấm kỵ đụng tới lý thuyết của Đảng đang được quan chức, chuyên gia mang ra bàn và trở thành những câu chuyện bình thường. Phải chăng ở Việt Nam đang có một khuynh hướng mong muốn thay đổi tích cực.
Không phải ngẫu nhiên báo chí nhà nước đưa những tin thuộc lãnh vực chính trị nhạy cảm nằm trong vùng cấm. Thí dụ nguyên Bộ trưởng Thương mại Trương Đình Tuyển kêu gọi thừa nhận xã hội dân sự tại Diễn đàn Kinh tế Mùa Xuân 2014. Dù sao thì ông Tuyển cũng đã về hưu và chỉ còn một chân trong guồng máy với chức vụ cố vấn đàm phán cao cấp về hội nhập quốc tế.
Những dấu hiệu đặc biệt
Sau câu chuyện của ông Tuyển, ngày 3/5/2014 Thời báo Kinh tế Saigon bản điện tử trích lời Bộ trưởng Bộ kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh  nói rằng: “Việt Nam miệt mài nghiên cứu mô hình kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa, mà mãi có tìm ra đâu. Làm gì có cái thứ đó mà đi tìm.” Ông Bộ trưởng đã nói như thế vào cuối năm 2013 trong dịp là diễn giả tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh với một thành phần thính giả đặc biệt là lãnh đạo các tỉnh thành toàn quốc.
Trả lời Nam Nguyên, LS Trần Quốc Thuận nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội từ Hà Nội nhận định:
“ Ông Bộ trưởng Kế hoạch Đầu tư cũng là một ông nói thật nói thẳng. Tôi nghĩ rằng trước đây đã có những ông từng nói như thế, bởi vì kinh tế thị trường và xã hội chủ nghĩa nó là như nước với lửa, làm sao mà sống chung được. Cho nên, phải chăng trước đây người ta phải gắn chữ đó để làm yên lòng một số nhà bảo thủ thôi, còn bây giờ đến lúc phải nói thật, có nghĩa là nên cắt cái đuôi đó đi.”
Khi các các chính khách bắt đầu thẳng thắn nói sự thật và khi báo chí lề phải được đưa ra các thông tin trước đây thuộc vùng cấm, thì hẳn phải là một dấu hiệu đặc biệt. Luật sư Trần Quốc Thuận nhận định:

Tôi cho rằng khi ông Bộ trưởng Kế hoạch Đầu tư nói ra thì chắc có ông nào có tầm lớn hơn, có một xu thế lớn hơn ủng hộ thì ông ấy mới mạnh dạn nói ra được. Cũng như ông Trương Đình Tuyển cũng nói trong Diễn đàn Kinh tế Mùa xuân ở Quảng Ninh là Việt Nam cần phải thừa nhận xã hội dân sự, thì cũng là một câu chuyện trước đây là cấm kỵ

LS Trần Quốc Thuận

“Tôi cho rằng khi ông Bộ trưởng Kế hoạch Đầu tư nói ra thì chắc có ông nào có tầm lớn hơn, có một xu thế lớn hơn ủng hộ thì ông ấy mới mạnh dạn nói ra được. Cũng như ông Trương Đình Tuyển cũng nói trong Diễn đàn Kinh tế Mùa xuân ở Quảng Ninh là Việt Nam cần phải thừa nhận xã hội dân sự, thì cũng là một câu chuyện trước đây là cấm kỵ. Nhiều thứ cấm kỵ lần lần bây giờ trở thành bình thường, thành quen. Tôi cho đó là dấu hiệu tích cực và không phải vấn đề bất ngờ. Có dấu hiệu đang mở ra và tạo cho những khuynh hướng tích cực có đất nẩy mầm nó sinh sôi nẩy nở và lớn lên.”

Ông Trương Đình Tuyển, nguyên Bộ trưởng Bộ Thương mại Việt Nam (nay là Bộ Công Thương) SGTT

Trao đổi với chúng tôi, LS Trần Quốc Thuận nhận định là, ngay cả các cấp lãnh đạo cao nhất của đất nước cũng thừa biết rằng, không có mô hình nào trên cuộc sống thật này được gọi là kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
Vị cựu Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội cho là Hiến pháp sửa đổi 2013 rồi sẽ phải sửa đổi nữa vì tự thân chứa đựng những điều mâu thuẫn với nhau. Thí dụ như kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa hay mọi thành phần kinh tế bình đẳng với nhau trong đó kinh tế Nhà nước giữ vai trò chủ đạo. Đã định hướng và chủ đạo thì không thể gọi là bình đẳng được, LS Trần Quốc Thuận nói là lấy làm tiếc vì ban soạn thảo Hiến pháp bỏ qua góp ý của nhân sĩ trí thức, cụ thể là Kiến nghị 72.
LS Trần Quốc Thuận nhận định:
“Mọi người đều thấy vấn đề đấy kể cả lãnh đạo cũng thấy. Người ta bảo nếu mà không thoát ra thì không sống được, nhưng mà thoát ra mà không giữ một cái gì lại gọi là trấn an thì nó lại không ổn, họ cho rằng bất ổn. Cho nên có thể nói những ý kiến bảo thủ trong Đảng cũng còn đáng kể, chưa kể những người đã nghỉ hưu như chúng tôi, nhiều người cũng sợ mất cái chủ nghĩa xã hội lắm. Nhưng chủ nghĩa xã hội làm gì có mà mất, đâu có mà mất…mất cái không có thì là điều buồn cười.
Bây giờ người ta đang cố gắng lèo lái để thoát ra tôi rằng điều đó cũng là một sự tỉnh táo. Nếu ông Bộ trưởng Kế hoạch Đầu tư mạnh dạn thế thì chúng tôi rất hoan nghinh.”

Sáng ngày 28/4/2014, tại thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh đã diễn ra lễ khai mạc Diễn đàn Kinh tế Mùa Xuân 2014 với chủ đề “Động lực phát triển mới từ cải cách thể chế” Theo Trí Thức Trẻ

Điều gọi là “đã nhìn thấy trước mắt”
Theo SaigonTimes Online, Ông Trương Đình Tuyển có mặt trong phiên đàm phán song phương Việt Nam-Hoa Kỳ ngày 27/4/2014 ở Thủ đô Washington. Trở về Hà Nội, ông Tuyển bày tỏ lo ngại “thể chế chính trị của Việt Nam hiện nay không tương thích với TPP”. Ông Tuyển đưa ra ví dụ, trong TPP đề cao vai trò của xã hội dân sự, đề cao sự tự do thành lập các hiệp hội. Theo lời ông đây là vấn đề rất nhạy cảm về chính trị với nhà nước Việt Nam.
Đối với khả năng Việt Nam chấp nhận cải tổ chính trị kinh tế, vượt qua các điều kiện để tham gia TPP. Học giả Đinh Kim Phúc từ Saigon nhận định:

Khi Việt Nam vào TPP rồi đối tác tự do thương mại với Châu Âu, khi mà những cái đó hình thành thì nó sẽ tự điều chỉnh và nó chi phối lại chính sách trong nước....Cho nên nhiều thứ nó sẽ đập trở lại, cho nên chính những thực tế đó nó sẽ làm thay đổi bản chất câu chuyện. Tôi cho rằng thời gian đó sẽ không dài, có lẽ đã nhìn thấy trước mắt

LS Trần Quốc Thuận

“Nếu nói bất chấp tất cả để bảo vệ hệ thống chính trị hiện nay thì tôi không nghĩ nhà nước Việt Nam bất chấp tất cả. Rồi nhượng bộ để làm sao thỏa mãn các đối tác nước ngoài thì tôi nghĩ cũng không là nhượng bộ. Trong đàm phán quốc tế rõ ràng từ khi Việt Nam gia nhập WTO rồi một số tổ chức khu vực, trước sau gì  nhà nước cũng có cách để thỏa hiệp đàm phán với quốc tế để Việt Nam gia nhập như các đối tác khác. Bài học này nhà nước Việt Nam có quá nhiều kinh nghiệm để vượt qua để mà hai bên cùng có lợi. Không hẳn Việt nam cần nước ngoài, nước ngoài cũng cần Việt Nam để mà đẩy mạnh tiến trình toàn cầu hóa, vấn đề hội nhập thế giới, đẩy nhanh quá trình dân chủ ở Việt Nam. Tôi nghĩ rằng hai bên sẽ tìm được tiếng nói chung.”
Trong cuộc phỏng vấn của chúng tôi, LS Trần Quốc Thuận bày tỏ hy vọng Việt Nam sớm đạt thỏa thuật với TPP cũng như FTA với EU. Ông cho rằng hội nhập sẽ tạo nhiều áp lực cải cách. Ông nói:
ều gọi là “đã nhìn thấy trước mắt” như LS Trần Quốc Thuận nhận định, thì ít ra cũng phải tới Đại hội Đảng Cộ“Người ta đang chờ đợi khi Việt Nam vào TPP rồi đối tác tự do thương mại với Châu Âu, khi mà những cái đó hình thành thì nó sẽ tự điều chỉnh và nó chi phối lại chính sách trong nước. Việt Nam đã có cái cam kết và trong luật cũng qui định, nếu luật Việt Nam có khác biệt thì tuân theo điều ước quốc tế. Nhưng mà vào TPP dĩ nhiên họ đâu có chấp nhận định hướng (XHCN) đó được. Cho nên nhiều thứ nó sẽ đập trở lại, cho nên chính những thực tế đó nó sẽ làm thay đổi bản chất câu chuyện. Tôi cho rằng thời gian đó sẽ không dài, có lẽ đã nhìn thấy trước mắt.”
Nhiều người hy vọng cải cách thể chế chính trị ở Việt Nam sẽ có đột phá, đing sản Việt Nam vào năm 2016. Điều mà các chuyên gia chính trị dự báo, Đảng Cộng sản Việt Nam đứng trước nguy cơ tan rã phải chấp nhận cải cách để tồn tại.

Nguồn: http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/smoke-screen-poli-05062014065900.html